Міхась Лынькоў

0
15581

Празаік, дзіцячы пісьменнік, крытык, літаратуразнавец, грамадскі дзеяч.

Народны пісьменнік БССР (1962). Акадэмік АН БССР (1953). Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Якуба Коласа (1968).

Міхаіл Ціханавіч Лынькоў нарадзіўся 30 лістапада 1899 года ў вёсцы Зазыбы Віцебскага павета Віцебскай губерні ў сям’і чыгуначніка. Сям’і Лыньковых даводзілася шмат пераязджаць і часта змяняць месца жыхарства. Дзіцячыя гады правёў у казарме на перагоне між станцыямі Магілёў і Лотва, потым у чыгуначнай будцы на перагоне між станцыямі Тошчыцы і Рагачоў. Але неўзабаве бацька Лынькова атрымаў пасаду пуцявога абходчыка. У школу пайшоў у вёсцы Старое Сяло пад Рагачовам. Скончыў двухкласную школу пры Рагачоўскай настаўніцкай семінарыі, а ў 1917 г. і саму семінарыю. Падзарабляў на чыгунцы, даваў прыватныя ўрокі. Настаўнічаў у Ліпініцкай земскай школе (цяпер Буда-Кашалёўскі раён). У 1919—1922 гг. служыў у Чырвонай Арміі. Удзельнічаў у савецка-польскай вайне, ваяваў з атрадамі С. Булак-Балаховіча. Пасля дэмабілізацыі настаўнічаў у вёсцы Свержань Рагачоўскага раёна. У 1925—1928 гг. — адказны сакратар рэдакцыі, намеснік рэдактара, у 1928—1930 гг. — рэдактар бабруйскай акруговай газеты «Камуніст». Арганізатар і кіраўнік Бабруйскага філіяла «Маладняка», быў адным з кіраўнікоў Беларускай асацыяцыі пралетарскіх пісьменнікаў (БелАПП). У 1930 г. пераехаў з Бабруйска ў Мінск. Працаваў у Дзяржаўным выдавецтве БССР (1930—1932), быў сакратаром аргкамітэта Саюза пісьменнікаў Беларусі (1932—1934) гг.), старшынёй праўлення Саюза пісьменнікаў БССР (1938—1948 гг.) З 1934 па 1941 г. рэдагаваў часопіс «Полымя рэвалюцыі». Удзельнік паходу Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь (1939), рэдагаваў газету «Беларуская звязда» — орган палітупраўлення Беларускага фронту. У 1941—1942 гг. — рэдактар франтавой газеты «За Савецкую Беларусь» (выходзіла на Заходнім, Цэнтральным і Бранскім франтах). У час вайны друкаваўся ў газетах «Правда», «Известия», «Раздавім фашысцкую гадзіну» і інш. У 1943—1946 гг. і 1949—1952 гг. — дырэктар Інстытута літаратуры, мовы і мастацтва АН БССР.

Выбіраўся кандыдатам у члены ЦВК БССР (1921—1931 гг.), дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР 1-га склікання (1940—1945). У складзе дэлегацый БССР неаднаразова ўдзельнічаў у працы сесій Генеральнай Асамблеі ААН.

У Саюзе пісьменнікаў СССР з першага года ўтварэння (1934).

Памёр 21 верасня 1975 г., пахаваны на Усходніх могілках у Мінску.

Пачаў друкавацца з 1919 г. Выступіў у друку з апавяданнямі ў 1926 г. Выдаў зборнікі прозы «Апавяданні» (1927), «Гой» (1929), «Андрэй Лятун», «Апошні зверыядавец» (абодва — 1930), «На вялікай хвалі» (1934), «Баян» (1935), «Сустрэчы» (1940), «Астап» (1944) і інш. Аўтар раманаў «На чырвоных лядах» (1934), «Векапомныя дні» (1958, 2-е перапрац. выд. —1969). Напісаў нарыс «Герой Савецкага Саюза Канстанцін Заслонаў» (1944).

Аўтар кніг для дзяцей «Пра смелага ваяку Мішку і яго слаўных таварышаў» (1937), «Міколка-паравоз» (1937), «Янка-парашутыст» (1937), «Ядвісін дуб» (1940) і інш.

Міхасю Лынькову належаць літаратуразнаўчыя працы «Беларуская літаратура за 30 год» (1948, на беларускай і рускай мовах), «Якуб Колас» (1952), «Летапіс эпохі: Беларускай савецкай літаратуры пяцьдзясят год» (1968). зборнікі «Літаратура і жыццё» (1978), «Публіцыстыка» (1980).

Выйшлі Зборы твораў у чатырох (1967—1968) і васьмі (1981—1985) тамах.

Узнагароджаны трыма ордэнамі Леніна, трыма ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга, ордэнам Чырвонай Зоркі, медалямі.

Пераклаў на беларускую мову асобныя творы А. Гідаша, М. Горкага, М. Ціханава і інш.

Імeм Міхася Лынькова названы вуліцы ў Мінску і Бабруйску, у пасёлку Лужасна Віцебскага раёна, яго імя носіць Крынкаўская сярэдняя школа Лёзненскага раёна, мемарыяльныя дошкі ўсталяваны ў Мінску на доме № 12 на праспекце Незалежнасці, дзе жыў народны пісьменнік, на доме № 1 па вуліцы Міхася Лынькова, у Бабруйску на будынку, дзе месцілася рэдакцыя газеты «Камуніст».